«Ֆրանսիայում սկսել ենք Հայաստանը գովազդել որպես ՏՏ ոլորտի բրենդային երկիր»

Ֆրանսահայ գործարար, Հայկական բիզնես գործակալության (Armenian Business Agency) նախագահ ՎԱՐԴԱՆ ԳԱԲՐԻԵԼՅԱՆԻ հետ մեր զրույցը մշակույթ-բիզնես կապի, մարկետինգային խնդիրների, հայկական ապրանքանիշի միջազգայնացման հեռանկարների մասին է:

-Ի՞նչ է պետք, որ հայկական բրենդ ասվածն իր տեղն ունենա համաշխարհային շուկայում:
-Բրենդն ինքնըստինքյան չի ստեղծվում: Հայկական բրենդ ստեղծելու համար պետք է ունենալ այնպիսի արտադրանք, որն անհրաժեշտ է մարդկությանը, և միջոցներ ձեռնարկել այն ճանաչելի դարձնելու համար: Եթե, օրինակ, «Արմենիկում» կոչվող դեղահաբը, որի մասին տասը տարի առաջ խոսվում էր, հասներ միջազգային շուկա, կդառնար հայկական բրենդ: Բայց Հայաստանի արդյունաբերությունն այնքան հարուստ չէ, որ աշխարհը Հայաստանն ընդուներ որպես ինչ-որ ոլորտի ցուցանիշ կամ ցուցափեղկ: Սակայն վերջին երկու տարում սկսել ենք ուշադրություն դարձնել ՏՏ (տեղեկատվական տեխնոլոգիաներ) ոլորտին և տեսնում ենք, որ եթե ճիշտ աշխատենք` Հայաստանը եկող տասը տարիներին կարող ենք դարձնել ՏՏ ոլորտի բրենդային երկիր: Ավելին ասեմ` մենք Ֆրանսիայում սկսել ենք Հայաստանը գովազդել որպես ՏՏ ոլորտի բրենդային երկիր: Ծրագիր ենք մշակում, ուզում ենք առաջին փուլում աշխատել լրատվամիջոցների և ընկերությունների հետ, ներկայացնել ֆիզիկոսների, մաթեմատիկոսների, ՏՏ աշխարհի դպրոցը, որ կա Հայաստանում: Արդեն երկրորդ փուլում բացատրելու ենք, թե ինչեր կարող ենք անել մեր մտավոր հնարավորությունների շնորհիվ, ցույց տալով նաև, որ Հայաստանը արևմտամետ մշակույթի կրող երիտասարդություն ունի, որ տիրապետում է անգլերենին, աշխատասեր է և այլն: Գնային առումով` չէի ասի, որ ամենաէժան երկիրն է, և չէի ուզենա, որ Հայաստանն ընկալեն որպես Հնդկաստանի կամ Չինաստանի գներով աշխատող բանվորական համակարգ, այլ որ, տալով բարձր որակ, ունի ավելի էժան գնային քաղաքականություն, քան եվրոպական երկրները: Սակայն հաջողության հասնելու համար անհրաժեշտ են ֆինանսավորում, պետության և մեզ պես սփյուռքյան կազմակերպությունների աջակցությունը այդ ընդհանուր ծրագրին: ՈՒզում եմ ավելացնել, որ ՏՏ ոլորտ ասելով` պատկերացնում եմ գալիք տասնամյակների մարդկային հարաբերությունները հատկանշող կենցաղայինից մինչև գիտական, առողջապահական, արդյունաբերական, ուսումնական, արվեստի դաշտերը ծածկող մտահղացումներն ու նրանց արհեստագիտական իրագործումը։
-Փաստորեն, մենք ունենք ներուժ, ունենք ռեսուրսներ, բայց չե՞նք օգտագործում դրանք ինչպես հարկն է:
-Ինձ թվում է` Հայաստանում կան հնարավորություններ, կան որակյալ մասնագետներ, բայց չկա պետական մակարդակով մշակված ծրագիր, թե ցանկությունն ինչպես դարձնել իրականություն: Հայաստանում 90-ականներին մարդիկ մեկ օրում, առանց ջանք ու եռանդ ծախսելու, դառնում էին գործարանի սեփականատեր: Կարծում եմ՝ այս երևույթը մտավ ընդհանուր համակարգի մեջ` տարիների հեռանկարով ծրագրված աշխատելու մեթոդի փոխարեն: Դրա համար մենք չենք մտածում, որ, օրինակ, զբոսաշրջությունը զարգացնելու համար Ռուսաստանում կամ եվրոպական երկրներում քարոզչության նպատակով պետք է տարեկան 300-500 հազար եվրո ծախսենք, որ ստանանք 50 միլիոն եվրո շահույթ: Առանց մի կոպեկ ծախսելու ակնկալում ենք, որ զբոսաշրջիկները ավելանան, որովհետև մենք լավն ենք: Այս մտայնությունը պետք է կանխել:
-Երկիրը ներկայանում է նաև իր մշակույթով, բայց մշակույթը զարգացնելու, դրսում ներկայացնելու համար պետք է տնտեսապես հզոր երկիր ունենալ: Այս դեպքում մշակույթը կունենա ոչ միայն հոգևոր, այլև նյութակա՞ն արժեք:
-Ես տարիներ ի վեր անդադար խոսում եմ այդ մասին, որ մշակույթը պետք է դարձնել Հայաստանի հեղինակությունը բարձրացնելու միջոց, արվեստագետին պետք է դիտարկել որպես մարդու, որի ստեղծագործությունը, հոգևոր, էսթետիկ արժեքներից զատ, ունի նաև նյութական արժեք: Կրկին հանգում եմ հիմնական խնդրին՝ պետք է ներդրում անել, հնարավորություն տալ արվեստագետներին ստեղծագործելու, միմյանց հետ շփվելու, պետք է ստեղծել արտադրողական մշակույթ, պրոդյուսերական ներկայացուցչական տարր, որը պետք է աշխարհի պատկերասրահներում շրջի, կապեր ստեղծի, այսօվա տեխնոլոգիաներն օգտագործելով աշխարհին ներկայացնի Հայաստանի քաղաքակրթությունն ու մշակույթը: Եթե դրա վրա ուժ ու միջոցներ չծախսենք, մեր ստեղծագործողին մեր ձեռքերով կսպանենք: Ամերիկայում փնտրում են ստեղծագործողին, ամեն ինչ անում են, որ գա իրենց երկիր, իսկ մենք հեռացնում ենք երկրից: Ինչպե՞ս են ստեղծվել պատմական մշակութային կոթողները, եթե ոչ իշխանների տրամադրած միջոցներով: ՈՒզում եմ ասել՝ դրամագլխի բաժինը կարևոր է մշակութային արտադրության համար։ Ես, որպես հայ, ուզում եմ, որ մեր հին ու նոր մշակույթը հասնի ամեն տեղ, բայց մեր ապագայի համար ստեղծագործողը պետք է դառնա մեր արտադրության զարգացման դերակատարներից մեկը: Այդ առումով, համաձայն եմ Ձեզ հետ, որ մշակութային ստեղծագործությունը կարելի է տնտեսական տրամաբանության մեջ դնել ու օգտվել դրա ապագա զարգացումից:
-Հայաստանը մշտապես եղել է առևտրային խաչմերուկ. հեռանկարներ կա՞ն վերականգնելու մեր դիրքը:
-Տեսականորեն` այո, բայց միջազգային հարաբերությունների նոր պայմաններում: Հայաստանի դիրքը չի փոխվել, թեև երկիրը մի քիչ փոքրացել է: Ճիշտ է, որ ժամանակին Հին Ջուղայի հայությունն էր այդ դերակատարությունը վերցրել իր վրա, Շահ Աբասը հայերին տարավ Նոր Ջուղա, որ իրենց առևտրական ջիղով երկիրը հարստացնեն: Կոնտեքստի խնդիր կար, այն ժամանակ էլ մեր տեղը հետաքրքիր էր: Միաժամանակ ընդունենք, որ այսօր կան աշխարհաքաղաքական տարբեր խնդիրներ: Անցած 10-15 տարիներին տեսանք, որ ոչ միայն Թուրքիան ու Ադրբեջանը, այլև Վրաստանն էր համաձայն Հայաստանը զրկելու որևէ շրջանային, տարածաշրջանային ծրագրից, մասնակցելու Հայաստանի մեկուսացմանը: Հայաստանի արտաքին քաղաքականությունը լուրջ խնդիր ունի` լուրջ խաղացող ներկայանալու հարցում, և խիստ կարևոր է մեր արտաքին քաղաքականության ու դեսպանությունների առաջնահերթություններում դնել տնտեսական զարգացման բաղադրիչը։ Սա արդեն այլ թեմա է` ինչպե՞ս կարող ենք հետաքրքիր դառնալ ուրիշներին, հնարավորություններ ստեղծել, աստիճանաբար հաղթահարել նաև մյուս բարդությունները:
Եթե ժամանակին մեր երկիրը քարավանների խաչմերուկ էր, այսօրվա խաչմերուկը կարող է տարբեր լինել: Դուք մշակույթի խնդիրը նշեցիք, եթե իրագործենք հեռատեսական ծրագրեր, Հայաստանը կարող է դառնալ մշակութային խաչմերուկ: Եթե նկատի առնենք այսօրվա թվային աշխարհի զարգացումները, ամեն ինչ տանում է թվայինի` մարդկային հարաբերություններից, արտադրության ստեղծումից մինչև փոխանակում: Թվային աշխարհում կարող ենք դառնալ խաչմերուկ` ոչ թե աշխարհագրական առումով, այլ տնտեսական (այսինքն` տնտեսական քարտեզի վրա, որը նույնը չէ, ինչ աշխարհագրականը): Մենք տնտեսությունը, քաղաքականությունը, մարդկային հարաբերությունները չպետք է դիտենք այն դասական հասկացությամբ, որ եղել է անցած դարերում: Աշխարհն այնքան արագ է փոխվում, որ այսօր արդեն պետք է տեսնենք ինչպիսին է լինելու աշխարհը առնվազն 2030 թվին ու պատրաստվենք դրան: Պետք չէ համեմատել 11-րդ կամ 16-րդ դարերի խաչմերուկները 21-րդ դարի խաչմերուկների հետ: Այս առումով ավելացնեմ, որ նույնիսկ եթե չեմ տեսնում Հայաստանը որպես ֆինանսական միջազգային կենտրոն կամ խաչմերուկ, այնուամենայնիվ, մենք կարող ենք որոշ հարկային պայմանների ստեղծմամբ զարկ տալ միջազգային ընկերությունների Հայաստան մուտք գործելուն` ոչ Հայաստանում աշխատանք ծավալելու հիմնական նպատակով, այլ Հայաստանից գործելու նոր մոդելով։ Այսինքն` կարող են հաստատվել Հայաստանում ու աշխատել դրսի հետ, որպես Հայաստանում գրանցված կազմակերպություն։ Այդ ընկերություններին տրված հնարավորությունների դիմաց կարող ենք պահանջել նվազագույն ներդրում երկրի բարձր արհեստագիտությունների հետազոտական և զարգացման ծրագրերում` փոխշահավետ հիմունքներով։
-Մեր նախորդ զրույցի թեման Փարիզում մեկնարկած հայ-միջազգային գործարար համաժողովն էր, որի շրջանակում ներկայացվել էին 12 բիզնես նախագծեր։ Կարելի՞ է ասել, որ հիմնական նպատակը հայաստանյան և սփյուռքի գործարարների միջև կապերի ամրապնդումն է և աջակցությունը Հայաստանին:
-Համաժողովը գործում է ի շահ հայկական գործարար հարաբերությունների, որոնց մեջ Հայաստանն ու հայ գործարարը կունենան իրենց անմիջական մասնակցությունն ու նպաստը: Հայ գործարարները աշխարհով մեկ իրենց ծրագրերն իրագործելու հնարավորություն կունենան, գյուտարարները, ծրագրերի հեղինակները հնարավորություն կունենան նույնիսկ անվճար խորհրդատվություն ստանալու: Մենք փորձում ենք ներկայացնել և խթանել տեխնոլոգիական նորարարությունները, հետևել այդ ծրագրերին և երաշխավորել դրանց իրականացումը, ինչպես նաև ապահովել ֆինանսավորում` ներդրողների մասնակցության շնորհիվ: Փորձում ենք նաև համախմբել հայ և միջազգային ներդրողներին, ովքեր փնտրում են բարձրարժեք նախագծեր: Մեր նպատակն է օգնել երիտասարդ (և ոչ միայն երիտասարդ) գործարարներին իրենց ծրագիրը ներդրողի համար ներկայանալի դարձնելու հարցում: Արվում է այն, ինչը, կարծում եմ, հայկական իրականության մեջ սաղմնային վիճակում է դեռ: Ստեղծում ենք նոր մշակույթ տնտեսական հարաբերություններում:
Նշեմ, որ մեր համաժողովին ներկա էին ներդրողներ և գործարարներ, ստեղծարարներ, գյուտարարներ, նախագծերի հեղինակներ, ինչպես նաև տնտեսական և ֆինանսական գործակալությունների ու հաստատությունների ներկայացուցիչներ Ֆրանսիայից, Հայաստանից, Լյուքսեմբուրգից, Իրանից, Բենինից, Թունիսից, Թուրքիայից, Լիբանանից, Բելգիայից, ՈՒկրաինայից:
Ստեղծում ենք միջազգային մակարդակով գլոբալ փոխանակման և համագործակցության ցանց` ներդրողների, ձեռնարկությունների և նախագծերի հեղինակների միջև։

Զրուցեց Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆԸ

Հեղինակի նյութեր

• Պատմության վկաները
• Վերացող ծաղիկներ
• Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
• «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
• «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
• «Դրսից մեզ վրա կա­րող են ազ­դել միայն ներ­սի գոր­ծիք­նե­րով»
• «Ե­րե­սուն տա­րի ձգ­վեց մեր ան­կա­խու­թ­յան պատ­մու­թ­յու­նը, մենք շա­հե­ցի՞նք»
• Մշա­կույ­թը հեռ­վից հե­ռու պահ­պա­նե­լու հույ­սով
• Անի­մա­ցիան, աշ­խարհն ու մենք
• «Մեր տա­րածք­նե­րը փոք­րա­ցան, ո­րով­հետև այդ­պես էլ չհաս­կա­ցանք, որ պետք է խմենք մեր բա­ժա­կով»
• Արվեստի ուժը
• Նոր մա­տե­նա­շա­րը ներ­կայաց­նում է արևմտա­հայ և ս­փ­յուռք­յան գրող­նե­րի
• Բե­մը կեն­դա­նու­թ­յուն է ստա­նում ա­ռայժմ միայն մա­նուկ­նե­րի հա­մար
• «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
• Հա­մաշ­խար­հա­յին դա­սա­կան­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րը՝ դու­դու­կով
• «Բնակ­չու­թ­յու­նը պատ­րաստ չէ, բայց տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ»
• Ամա­նո­րի գի­շե­րը դի­մա­վո­րե­լու են ե­կե­ղե­ցում
• «Ջա­զի մեջ զգաց­վում է ապ­րածդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը»
• «Ե­թե չլի­ներ Փե­լե­շ­յա­նը, կար­ծում եմ, դեռևս գտած չէի լի­նի կի­նո­յում իմ ու­ղին»
• «Հու­շար­ձան­ներն այդ տա­րածք­նե­րի պատ­կա­նե­լու­թ­յան անձ­նագ­րերն են»

Մեկնաբանություններ